Bibioteka szkolna

Ósmoklasisto, czy pamiętasz, że Olga Nawoja Tokarczuk
10 października 2019 roku otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury?

 

Olga Nawoja Tokarczuk

Urodzona 29 stycznia1962 r.  to polska pisarka, eseistka, poetka i autorka scenariuszy.

Jest kolejną polska pisarką, która została laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
za rok 2018. Jest także  laureatką The Man Booker International Prize 2018 za powieść „Bieguni” (Flights) oraz dwukrotną laureatką Nagrody Literackiej „Nike” za powieści: „Bieguni” (2008) i „Księgi Jakubowe” (2015).

Urodziła się w Sulechowie i wychowała w Klenicy, skąd przeniosła się z rodzicami do Kietrza. Tam ukończyła Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida. Jest absolwentką Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie studiów jako wolontariuszka opiekowała się osobami z problemami psychicznymi. Zainteresowała się również pracami Carla Junga, co wywarło wpływ na jej twórczość. Po studiach pracowała
jako psychoterapeutka w poradni zdrowia psychicznego w Wałbrzychu. Ma syna. Mieszka
we Wrocławiu i w Krajanowie.

Zadebiutowała w 1979 na łamach pisma „Na przełaj”, gdzie pod pseudonimem „Natasza Borodin” opublikowała pierwsze opowiadania.

Jako powieściopisarka zadebiutowała w 1993. Wydała wówczas Podróż ludzi Księgi. Książka uzyskała nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek. Publikowała m.in.
w „Mandragorze”. W 1995 ukazała się jej druga powieść „E.E.”. Książka opowiada
o dojrzewaniu dziewczynki, która nagle uzyskuje zdolności parapsychiczne i równie nagle je traci. Dużym sukcesem Tokarczuk okazała się wydana w 1996 powieść Prawiek i inne czasy. Rok 1997 przyniósł zbiór opowiadań zatytułowany Szafa, a w 1998 pisarka opublikowała powieść pt. Dom dzienny, dom nocny. W 2004 ukazały się Ostatnie historie. Książka ta składa się z trzech oddzielnych opowieści o babce, matce i wnuczce, ukazanych w niezależnych
od siebie czasie i przestrzeni. Jest twórczynią opowiadania „Bardo. Szopka”, zawierającego opis ruchomej szopki z klasztoru redemptorystów w Bardzie. W pierwszej połowie października 2007 ukazała się jej powieść „Bieguni”. Pracowała nad nią trzy lata. Wspomina,
że większość notatek robiła w czasie podróży. „Ale nie jest to książka o podróży. Nie ma
w niej opisów zabytków i miejsc. Nie jest to dziennik podróży ani reportaż. Chciałam raczej przyjrzeć się temu, co to znaczy podróżować, poruszać się, przemieszczać. Jaki to ma sens? Co nam to daje? Co to znaczy” – napisała we wstępie. Jak mówi, „pisanie powieści jest
dla mnie przeniesionym w dojrzałość opowiadaniem sobie samemu bajek. Tak jak to robią dzieci, zanim zasną. Posługują się przy tym językiem z pogranicza snu i jawy, opisują
i zmyślają”.

Jest uważana za jedną z najwybitniejszych i najbardziej poczytnych współczesnych polskich pisarek. Jej twórczość była tłumaczona na ponad 20 języków.

Była współorganizatorką Festiwalu Opowiadania, podczas którego autorzy krótkich form literackich z Polski i zagranicy prezentują swoje utwory. Od 2008 prowadzi zajęcia
z twórczego pisarstwa na Uniwersytecie Opolskim, a także warsztaty prozatorskie w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Współpracowała
z Partią Zielonych i była członkinią redakcji „Krytyki Politycznej”. Od 2015 organizuje w Nowej Rudzie i okolicach Festiwal Góry Literatury przy współudziale Karola Maliszewskiego, Stowarzyszenia Kulturalnego „Góry Babel” oraz miasta i gminy Nowa Ruda. W programie festiwalu znajdują się: akcje edukacyjne, debaty, koncerty, panele, pokazy, spotkania, Noworudzkie Spotkania z Poezją, warsztaty (filmowe, kulinarne i literackie) oraz wystawy.

Ekranizacje jej utworów:

• Numery (spektakl Teatru Telewizji; w roli Miss L. wystąpiła Ewa Dałkowska);
• Skarb (spektakl Teatru Telewizji na motywach fragmentów powieści Dom dzienny, dom nocny; w roli Krystyny Popłoch wystąpiła Maja Ostaszewska);
• E.E. (spektakl Teatru Telewizji; w roli Erny Eltzner wystąpiła Agata Buzek);
• Żurek (2003, w reżyserii Ryszarda Brylskiego);
• Aria Diva (2007, w reżyserii Agnieszki Smoczyńskiej);
• W 2016 roku Agnieszka Holland wraz z Kasią Adamik zekranizowały powieść „Prowadź swój pług przez kości umarłych” jako film Pokot;

Publikacje Olgi Tokarczuk

• 1989: Miasto w lustrach, tom poetycki
• 1993: Podróż ludzi Księgi
• 1995: E.E.
• 1996: Prawiek i inne czasy
• 1997: Szafa
• 1998: Dom dzienny, dom nocny
• 2000: Opowieści wigilijne, razem z Jerzym Pilchem i Andrzejem Stasiukiem
• 2001: Lalka i perła
• 2001: Gra na wielu bębenkach
• 2004: Ostatnie historie
• 2006: Anna In w grobowcach świata
• 2007: Bieguni
• 2009: Prowadź swój pług przez kości umarłych
• 2012: Moment niedźwiedzia, zbiór esejów
• 2014: Księgi Jakubowe
• 2017: Zgubiona dusza (Wydawnictwo Format)
• 2018: Opowiadania bizarne (Wydawnictwo Literackie)
• 2018: Profesor Andrews w Warszawie. Wyspa

Nagrody, jakie Olga Tokarczuk otrzymała za swoją twórczość:

• Uhonorowana nagrodami, m.in. nagrodą Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek, Nagrodą Fundacji im. Kościelskich (1997), Paszportem Polityki oraz sześcioma nominacjami do Nagrody Literackiej „Nike”, pięciokrotna laureatka Czytelników „Nike”. W 2008 nagrodzona po raz pierwszy tą nagrodą przez jury.
• Dom dzienny, dom nocny, drugi utwór Tokarczuk, który został nominowany
  do Nagrody Literackiej Nike. Do tej samej nagrody nominowany został również zbiór dziewiętnastu opowiadań Gra na wielu bębenkach, wydany w 2001.
• W 2013 otrzymała międzynarodową nagrodę Vilenica, przyznawaną pisarzom
  z Europy Środkowej.
• Książka E.E. została nominowana do Nagrody Literackiej „Nike” w 1997, uzyskała też nagrodę czytelników.
• W 1999 otrzymała Nagrodę Literacką im. Władysława Reymonta.
• 2008 – Nagroda im. Samuela Bogumiła Lindego, polsko-niemiecka nagroda literacka przyznawana przez władze partnerskich miast – Torunia i Getyngi.
• 5 października 2008 otrzymała za Biegunów Nagrodę Literacką „Nike”. Zwyciężyła także w głosowaniu czytelników.
• W 2010 została nominowana do Nagrody Literackiej Nike za Prowadź swój pług przez kości umarłych. W 2015 została ponownie laureatką Nagrody Literackiej Nike
• za Księgi Jakubowe, a w styczniu 2017 r. odebrała Międzynarodową Nagrodę Literacką samorządu Sztokholmu za tę samą książkę.
• W 2014 otrzymała Dolnośląską Nagrodę Kulturalną SILESIA Sejmiku Województwa Dolnośląskiego.
• Międzynarodowa Nagroda Mostu miast Görlitz i Zgorzelec (2015).
• 27 maja 2017 odsłoniła swoją Gwiazdę w Alei Gwiazd Literatury przy Miejskiej Bibliotece Publicznej w Mińsku Mazowieckim.
• 10 września 2017 otrzymała nagrodę IX Kongresu Kobiet, który odbył się w Poznaniu.
• 21 kwietnia 2018 została wyróżniona Nagrodą Polcul Foundation „za działalność społeczną w dziedzinie kultury na Dolnym Śląsku”.
• 22 maja 2018 ogłoszono, że książka Bieguni w tłumaczeniu Jennifer Croft wydana pod angielskim tytułem Flights (FitzcarraldoEditions) zdobyła nagrodę The Man Booker International Prize 2018.
• W lipcu 2019 otrzymała nagrodę Laure-Bataillon dla najlepszej książki przełożonej
  na język francuski za Księgi Jakubowe.
• Jest honorową obywatelką Wrocławia i Nowej Rudy, a w 2016 została wyróżniona przez Radę Miejską Wałbrzycha tytułem „Zasłużonej dla Miasta Wałbrzycha”.
• 10 października 2019 została ogłoszona laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za 2018 rok. Kapituła przyznała nagrodę „za wyobraźnię narracyjną, która
  z encyklopedyczną pasją reprezentuje przekraczanie granic jako formę życia”.

Odznaczenia

• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – 2010
• Odznaka Honorowa Złota Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego – 2018
• Odznaka Honorowa Powiatu Kłodzkiego – 2019
• Zapowieść „Bieguni” - The Man Booker International Prize 2018
• Literacka Nagroda Nobla - 2019